Trong Hình Ảnh của Thiên Chúa

Một trong những hiểu biết cơ bản của Đức Phật là về Pratītyasamutpāda ( tiếng Phạn : प्रतीत्यसमुत्पाद, Pāli : paṭiccasamuppāda ). Điều này nói rằng tất cả các hiện tượng phát sinh từ các hiện tượng khác trước đó. Tất cả những gì chúng ta quan sát phát sinh từ những nguyên nhân trước đó. Tuệ giác này mở rộng trong Tứ Diệu Đế để giải thích nghiệp và luân hồi. 

Chúng ta có thể sử dụng tuệ giác về các hiện tượng đang sinh khởi để đạt được tuệ giác về bản thân bằng cách sử dụng một đặc điểm phổ biến trên khắp châu Á. Chúng ta hãy suy ngẫm về một vài trong số rất nhiều tượng Phật tuyệt đẹp được xây dựng trên khắp các vùng đất.

Chúng ta quan sát được gì từ những bức tượng này, những tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp này, dù là tác phẩm điêu khắc bằng đá hay đồ kim loại bằng đồng? 

Những suy ngẫm về sự đa dạng của tượng Phật

Kích thước to lớn và tuổi thọ của chúng cho thấy chúng được chế tạo với kiến ​​thức kỹ thuật và kỹ năng luyện kim tuyệt vời. Những người chế tác những bức tượng này vừa là những kỹ sư có hiểu biết về kỹ thuật vừa là những nghệ nhân.

Chúng ta cũng thấy rằng những bức tượng Phật, thông qua thủ ấn , hoặc cử chỉ của bàn tay, truyền đạt những thông điệp mang tính biểu tượng. Các nghệ sĩ và thợ thủ công xây dựng những bức tượng đã ghi những thông điệp cho những người chiêm ngưỡng những tác phẩm này. Những người đến chiêm ngưỡng tượng Phật nhận và hiểu những thủ ấn này. Cả người xây dựng và người xem đều có khả năng bẩm sinh, thậm chí là bản năng để gửi và nhận thông điệp bằng các biểu tượng.

Chúng ta cũng nhận thấy rằng vẻ đẹp nghệ thuật của chúng thu hút mọi người từ khắp nơi trên thế giới chỉ đơn giản là đến xem và chiêm ngưỡng chúng. Những người trong chúng ta, những người không làm những bức tượng này, dù sao cũng thấy chúng hấp dẫn. Một số đến chỉ để chiêm ngưỡng những thành tựu nghệ thuật và kỹ thuật, trong khi những người khác suy ngẫm về ý nghĩa của các thủ ấn.

Một số cũng đến để tôn kính tôn giáo. Vì những bức tượng này tượng trưng cho Đức Phật nên chúng gợi lên sự tôn kính và kính sợ, ngay cả ở những người không phải là tín đồ của Đức Phật.

Đặt câu hỏi về loài người…

Chúng ta quan sát tất cả những điều này trong chính những bức tượng, khi quan sát những người khác đến chiêm ngưỡng chúng, và ngay cả trong chính chúng ta. Minh sát Duyên khởi , tất cả các hiện tượng phát sinh từ những cái có trước, đặt ra câu hỏi: Các hiện tượng sau đây từ đâu mà có?

• Bản năng trong con người vừa sáng tạo nghệ thuật (tượng Phật) vừa quý trọng nghệ thuật (chúng ta, những người tôn thờ chúng).
• Khả năng của con người tập trung vào việc tạo ra các cấu trúc (những bức tượng này) đòi hỏi sự hiểu biết về kỹ thuật, cho một mục đích cụ thể.
• Khả năng bẩm sinh để hiểu, gửi và nhận các thông điệp mang tính biểu tượng như được thấy trong ấn của những bức tượng này.
• Khả năng bẩm sinh của những bức tượng này là gợi lên sự tôn kính trong trái tim, linh hồn và tâm trí của nhiều tín đồ.

Những nguyên nhân nào có trước bên trong con người khiến những hiện tượng này được hiển thị một cách nhất quán? Điều này đúng ở tất cả các nền văn hóa, xuyên suốt lịch sử, trên toàn thế giới, giữa hai giới và trong tất cả các ngôn ngữ. Con người luôn thể hiện những đặc điểm này (và tương tự). Những điều này không chỉ đơn thuần là cố gắng để tồn tại hoặc tránh đau khổ. Ở phương Tây, những lời giải thích dựa trên các quá trình tiến hóa tự nhiên gặp khó khăn trong việc giải thích những phẩm chất nghệ thuật và thần bí ở con người. Tương tự như vậy, ở phương Đông, những lời giải thích chỉ dựa trên sự thiếu hiểu biết do chấp trước cũng gặp khó khăn trong việc giải thích những phẩm chất này.

…Được giải đáp từ phần Kinh thánh tiếng Hê-bơ-rơ cổ đại

Một số tác phẩm cổ xưa nhất trên thế giới đưa ra lời giải thích đơn giản cho những đặc điểm quan sát được của con người. Họ giải thích lý do tại sao bạn ở đây và cho mục đích gì. Chúng được viết vào thời kỳ đầu của lịch sử loài người bằng một ngôn ngữ cổ xưa hơn cả tiếng Pali và tiếng Phạn. Nguồn gốc của họ cạnh tranh với ngôn ngữ Trung Quốc về tuổi tác. Một dân tộc duy nhất, người Do Thái, đã sản xuất và bảo tồn những tác phẩm này, cùng nhau tạo thành một câu chuyện sử thi. 

Bộ sưu tập các bài viết này đã được nhóm lại thành một cuốn sách dễ nhận biết thường được gọi là Kinh thánh. Làm thế nào để Kinh thánh bắt đầu sử thi của nó? Làm thế nào để nó làm sáng tỏ bạn là ai? Kinh thánh bắt đầu đơn giản với:

¹  Ban đầu Thượng Đế tạo nên trời và đất.

Sáng Thế 1:1

Một vài câu sau, Kinh thánh nói:

^{26 Sau đó Thượng Đế bảo, “Chúng ta hãy tạo nên con người theo hình ảnh của chúng ta, để họ quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời, các loài gia súc, để họ cai trị khắp đất cùng các loài bò sát.”}

^{27 Nên Thượng Đế tạo con người theo hình ảnh Ngài. Thượng Đế tạo ra họ theo hình ảnh Ngài. Ngài tạo ra người đàn ông và đàn bà.}

Sáng Thế 1:26-27

“Theo Hình Ảnh của Thượng Đế”

Việc Đấng Tạo Hóa Đức Chúa Trời tạo ra loài người ‘theo hình ảnh Đức Chúa Trời’ có nghĩa là gì? Điều đó không có nghĩa là Chúa là một sinh vật vật chất có hai tay, có đầu, v.v. Đúng hơn, ở mức độ sâu hơn, điều đó có nghĩa là những đặc điểm cơ bản của con người bắt nguồn từ những đặc điểm tương tự của Chúa. Tóm lại là áp dụng nguyên lý Duyên khởi lên chúng ta. Vì vậy, ví dụ, cả Đấng Tạo Hóa (trong Kinh thánh) và con người (theo quan sát) đều có trí tuệ, cảm xúc và ý chí. Kinh thánh miêu tả Đức Chúa Trời buồn bã, tổn thương, tức giận hoặc vui mừng – cùng một loạt cảm xúc mà con người chúng ta trải qua. Chúng ta đưa ra lựa chọn và quyết định hàng ngày. Tương tự như vậy, Đức Chúa Trời trong Kinh thánh đưa ra các lựa chọn và đưa ra quyết định. Khả năng lý luận và suy nghĩ trừu tượng của chúng ta đến từ Đức Chúa Trời. Chúng ta có những khả năng về trí tuệ, tình cảm và ý chí, bởi vì Thượng Đế có chúng, và Ngài đã tạo dựng chúng ta theo hình ảnh của Ngài.

Không có bất kỳ khó khăn nào, chúng ta nhận thức được rằng chúng ta là những sinh vật có tri giác, vừa có ý thức về bản thân vừa có ý thức về ‘tôi’ và ‘bạn’. Chúng ta không phải là ‘nó’ khách quan. Kinh thánh dạy rằng chúng ta được như vậy vì Đức Chúa Trời là Thân vị và chúng ta được dựng nên theo hình ảnh của Ngài.

Sự trỗi dậy của nghệ sĩ trong chúng ta

Chúng ta bẩm sinh cũng tạo ra và đánh giá cao nghệ thuật, giống như những bức tượng Phật đã nói ở trên. Mọi người tự nhiên đánh giá cao và thậm chí cần cái đẹp. Tương tự như cách chúng ta chiêm ngưỡng nghệ thuật trong các bức tượng, chúng ta cũng chiêm ngưỡng thế giới tươi đẹp của chúng ta, cho dù là những ngọn núi hùng vĩ, hoàng hôn lay động hay màu sắc của hoa sen. Kinh thánh tuyên bố rằng Đức Chúa Trời, với tư cách là Đấng Tạo Hóa của thế giới, đã tạo ra núi non, mặt trời lặn và hoa sen. Ngài làm cho chúng hoạt động, nhưng cũng là một tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ. Chúng ta đánh giá cao nghệ thuật này bởi vì chúng ta được tạo ra trong hình ảnh của Thiên Chúa. Ta cũng sáng tạo nghệ thuật, giống như tượng Phật, bởi vì ta tự nhiên có những khả năng mà Ngài có, là kết quả của việc được tạo ra theo hình ảnh của Ngài. Điều này vượt ra ngoài nghệ thuật thị giác, bao gồm âm nhạc và văn học, trong số các loại hình nghệ thuật khác. Hãy nghĩ về tầm quan trọng của âm nhạc đối với chúng ta – hay thậm chí là tình yêu khiêu vũ. Âm nhạc làm phong phú thêm cuộc sống của chúng ta. Chúng ta yêu những câu chuyện hay, cho dù trong tiểu thuyết hay vở kịch, hay ngày nay phổ biến hơn là trong phim. Những câu chuyện có anh hùng, kẻ phản diện, chính kịch và những câu chuyện tuyệt vời sẽ đốt cháy những anh hùng, kẻ phản diện và chính kịch này vào trí tưởng tượng của chúng ta. Vì vậy, việc chúng ta sử dụng và thưởng thức nghệ thuật dưới nhiều hình thức là điều tự nhiên. Chúng ta giải trí, tiếp thêm sinh lực và làm mới bản thân bằng nghệ thuật vì Chúa là Nghệ sĩ và chúng ta ở trong hình ảnh của Ngài.

Đó là một câu hỏi đáng để hỏi. Tại sao chúng ta có tính thẩm mỹ một cách tự nhiên, dù là trong nghệ thuật, kịch, âm nhạc, khiêu vũ hay văn học? Daniel Dennett, một người vô thần thẳng thắn và là người có thẩm quyền trong việc tìm hiểu các quá trình nhận thức, trả lời từ quan điểm duy vật:

“Nhưng hầu hết các nghiên cứu này vẫn coi âm nhạc là điều hiển nhiên. Nó hiếm khi hỏi: Tại sao âm nhạc tồn tại? Có một câu trả lời ngắn gọn, và đó là sự thật, cho đến nay: nó tồn tại bởi vì chúng tôi yêu thích nó và do đó chúng tôi tiếp tục đưa nó vào sự tồn tại nhiều hơn nữa. Nhưng tại sao chúng ta yêu nó? Bởi vì chúng tôi thấy rằng nó là đẹp. Nhưng tại sao nó đẹp với chúng ta? Đây là một câu hỏi sinh học hoàn toàn hay, nhưng nó vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng.”

Daniel Dennett. 2006. Breaking the Spell: Tôn giáo như một hiện tượng tự nhiên. P. 43

Quan điểm duy vật về con người không có câu trả lời cho câu hỏi cơ bản này về bản chất con người. Theo quan điểm của Kinh thánh, đó là bởi vì Đức Chúa Trời là nghệ thuật và thẩm mỹ. Anh ấy làm mọi thứ đẹp đẽ và yêu thích cái đẹp. Bạn, được tạo ra theo hình ảnh của Ngài, cũng giống như vậy.

Vẻ đẹp trong toán học

Liên kết chặt chẽ với vẻ đẹp thẩm mỹ là toán học. Các mẫu từ các tỷ lệ hình học tạo ra các fractal và các hình dạng khác mà chúng ta thấy đẹp và tao nhã về mặt toán học. Hãy xem video này để giải thích sự sang trọng của Bộ Mandelbrot và đặt câu hỏi tại sao các khái niệm trừu tượng, chẳng hạn như các con số, dường như chi phối hành vi của vũ trụ và tại sao chúng ta đánh giá cao vẻ đẹp của chúng.

Tại sao chúng ta có đạo đức

Ngoài ra, việc được ‘tạo ra theo hình ảnh của Chúa’ giải thích năng lực đạo đức tự nhiên của chúng ta rất phổ biến trong tất cả các nền văn hóa. Ta có thể thấy rõ điều này trong trí tuệ đạo đức của Bát Chánh Đạo . Đức Chúa Trời Tạo Hóa quan tâm sâu sắc đến sự tốt lành và công bằng. Do đó, tương tự như một chiếc la bàn được căn chỉnh theo phương Bắc từ tính, sự sắp xếp của chúng ta để ‘công bằng’, ‘tốt’ và ‘đúng đắn’ tuân theo sự sắp xếp của Ngài. Không chỉ những người theo tôn giáo được tạo ra theo cách này – tất cả mọi người đều như vậy. Không nhận ra điều này có thể dẫn đến hiểu lầm. Lấy ví dụ thử thách này của Sam Harris, người Mỹ theo chủ nghĩa duy vật.

“Nếu bạn đúng khi tin rằng đức tin tôn giáo là cơ sở thực sự duy nhất cho đạo đức, thì những người vô thần nên kém đạo đức hơn những người tin Chúa.”

Sam Harris. 2005. Thư gửi một quốc gia Cơ đốc giáo. P. 38-39

Harris đơn giản là sai ở đây. Ý thức về đạo đức của chúng ta đến từ hình ảnh của Đức Chúa Trời trong ta, không phải từ tôn giáo. Đây là lý do tại sao những người vô thần, giống như tất cả chúng ta, có ý thức đạo đức này và có thể hành động một cách đạo đức. Khó khăn với chủ nghĩa vô thần là giải thích lý do tại sao chúng ta lại có đạo đức. Tuy nhiên, việc được tạo ra theo hình ảnh đạo đức của Đức Chúa Trời cung cấp một lời giải thích đơn giản và dễ hiểu.

Tại sao chúng ta có quan hệ

Theo Kinh Thánh, điểm khởi đầu để biết chính mình là nhận ra địa vị của chúng ta là những người mang hình ảnh của Đức Chúa Trời. Do đó, đạt được cái nhìn sâu sắc về Chúa (thông qua Kinh thánh) hoặc con người (thông qua quan sát) cũng mang lại cái nhìn sâu sắc về người khác. Ví dụ, hãy xem xét tầm quan trọng của mọi người đối với các mối quan hệ xung quanh. Xem một bộ phim hay cũng tốt, nhưng sẽ tốt hơn nhiều nếu xem cùng bạn bè hoặc thành viên gia đình. Ta tự nhiên tìm kiếm các đồng nghiệp để chia sẻ kinh nghiệm. Tình bạn có ý nghĩa và các mối quan hệ gia đình là chìa khóa cho cảm giác hạnh phúc của ta. Ngược lại, sự cô đơn và/hoặc mối quan hệ gia đình rạn nứt và tình bạn đổ vỡ có xu hướng khiến ta căng thẳng. Chúng ta không trung lập và bất động trước tình trạng các mối quan hệ mà chúng ta có với người khác.

Thiên Chúa Tạo Hóa là Tình Yêu

Bây giờ, nếu chúng ta ở trong hình ảnh của Chúa, thì chúng ta sẽ mong đợi tìm thấy sự nhấn mạnh tương tự về mối quan hệ này với Chúa. Trong thực tế, chúng ta có làm như vậy. Kinh thánh nói rằng:

⁸  …Thượng Đế là tình yêu thương.

I Giăng 4

Kinh Thánh dạy nhiều về tầm quan trọng mà Đức Chúa Trời đặt trên tình yêu của chúng ta dành cho Ngài và tình yêu của chúng ta dành cho người khác. Trên thực tế, Chúa Giê-su dạy rằng củng cố hai mối quan hệ này là hai mệnh lệnh quan trọng nhất trong Kinh thánh. Khi bạn nghĩ về nó, tình yêu phải có quan hệ, vì nó đòi hỏi một người yêu (người yêu) và một người khác là đối tượng của tình yêu này (người được yêu).

Vì vậy, chúng ta nên nghĩ về Đấng Sáng Tạo như một Người Yêu. Nếu chúng ta chỉ nghĩ về Ngài như là ‘Đấng Chủ Tể’, ‘Nguyên Nhân Đầu Tiên’, ‘Vị Thần Toàn Tri’, ‘Bậc Nhân Từ’, hoặc có lẽ là ‘Tâm Thức Phật’, thì ta không thật sự nghĩ đến Thượng Đế trong Kinh Thánh. Mặc dù Ngài là những danh hiệu đã nói ở trên, nhưng Kinh thánh miêu tả Ngài là người gần như có cảm hứng một cách liều lĩnh trong mối quan hệ. Ngài không ‘có’ tình yêu, nhưng đúng hơn, Ngài chính ‘là’ tình yêu. Hai hình ảnh nổi bật nhất trong Kinh thánh về mối quan hệ của Đức Chúa Trời với con người là mối quan hệ của người cha với con cái và người chồng đối với vợ. Đó không phải là những phép loại suy triết học về ‘nguyên nhân đầu tiên’ một cách vô tư, mà đúng hơn là mối quan hệ sâu sắc và mật thiết nhất của con người.

Xây dựng trên nền tảng tiếng Do Thái

Vì vậy, đây là nền tảng chúng ta đã đặt ra cho đến nay. Con người được tạo dựng theo hình ảnh của Đức Chúa Trời bao gồm tâm trí, tình cảm và ý chí. Chúng ta có tri giác và tự nhận thức. Mọi người là những sinh vật có đạo đức với ‘ngữ pháp đạo đức’ cho chúng ta định hướng bẩm sinh về ‘đúng đắn’ và ‘công bằng’. Chúng ta có khả năng bản năng để phát triển và đánh giá cao vẻ đẹp, kịch tính, nghệ thuật và câu chuyện dưới mọi hình thức. Ta cũng tự nhiên tìm kiếm và phát triển mối quan hệ với những người khác. Bạn sở hữu những đặc điểm này bởi vì Đức Chúa Trời là hiện thân của chúng, và bạn đã được tạo ra theo hình ảnh của Ngài.

Những bức tượng Phật rất có giá trị và được quan tâm vì chúng miêu tả hình ảnh của Đức Phật. Giá trị nội tại của một hình ảnh xuất phát từ những gì hình ảnh bao gồm. Hình ảnh quả cam không có nhiều giá trị vì tính phổ biến của nó, nhưng mọi người tôn kính hình ảnh của Đức Phật bởi vì chính Đức Phật là duy nhất và được trân trọng. Như vậy, tượng Phật mang giá trị lớn hơn tượng của người khác vì bản chất của Đức Phật là quý hơn các tượng khác.

Cũng vậy, vì bạn ở trong hình ảnh của Đức Chúa Trời (chứ không phải ở một hình ảnh nào khác), nên bạn có giá trị vô cùng. Bạn có giá trị và nhân phẩm bất kể giàu nghèo, tuổi tác, học vấn, địa vị xã hội, ngôn ngữ và giới tính, đơn giản chỉ vì bạn ‘giống hình ảnh của Chúa’. Chúa biết điều này và Ngài cũng muốn bạn nhận ra điều này.

Nhưng nếu đúng như vậy thì tại sao thế giới của bạn và của tôi lại đầy những chu kỳ đau khổ và chết chóc vô tận? Câu chuyện Kinh thánh tiếp tục giải thích điều này phát sinh như thế nào.